Палеская балада

ПАЛЕСКАЯ БАЛАДА

Есць помнIк адзIн на ПалессI:
У весцы, у той, што на узлессI,
СтаIць маладая жанчына,
ГлядзIць на дачушак I сына,
ГлядзIць I той позIрк не зверне,
Жыцце iм нiхто ужо не верне…
Старэнькi дзядок iх цалуе,
Жанчыну, абняушы, шкадуе,
Гаворыць ен з сынам часамi,
Казыча дачушак вусамi,
Гаворыць i плача з малымi,
Бы у смерцi сямейку адыме.
Ен кветкi дачушкам прыносiць,
Дзень кожны над iмi галосiць,
Расказвае людзям пра гора,
Пра слезы, якiх ужо мора.
Мой дзед гаварыу мне пра гэта,
Пра жах сорак трэцяга лета…
Фашысты знiшчалi Палессе,
Збiралiся людзi у лесе,
Раслi, як грыбы тут атрады,
Каб гнаць з Беларусi тых гадау.
Паганым жыцця не давалi,
Масты, цягнiкi iх узрывалi.
I злосна крычалi вар*яты,
Палiлi палеCскiя хаты,
Жыцце стала карай для многiх,
Труной расцяглiся дарогi.
Фашысцкай той хеуры лядачай
У атрад партызанскi, няйначай,
Хацелася ведаць сцяжынку,
Каб кожны ад рук iх загiнуу.
На кожнай хацiне сяляне
Чыталi лiстоукi ураннi
Аб тым, што iм трэба ляснiк,
Малодшы Мацьвей Баравiк.
Ды усе на Палессi маучалi,
Ад гора iх сэрцы крычалi
I смерцi жадалi вар*ятам
За вескi, дзяцей, ды за хаты…
Тут здраднiк адзiн аб*явiуся,
Як вуж прад фашыстамi звiуся,
Вядзе iх к Аленiнай хаце
I марыць, пачвара, аб здрадзе.
Алену з дзяцьмi выганяюць
I рукi ей каты ламаюць.
Фашыст падыходзiць к жанчыне,
Жыцце у вачах яго стыне,
Гаворыць так цiха Алене,
Ды толькi ен ц!хi iмгненне:
- Дзе муж твой,скажы нам, Алена,
Жыцце мы табе, несумненна,
Даруем. Пакажаш дарогу
У атрад партызанскi, к парогу,
Сядзiць дзе Каупак, камандзiр ваш,
Ц!i моучкi стаяць зараз час?!
Стаяла Алена, маучала,
У думках Мацьвея гукала,
Атрад дзе, яна не сказала,
Вачыма дзяцей усе шукала.
Сямера маленькiх ля хаты
Варожыя бiлi салдаты.
Фашыст усмiхнууся жанчыне:
- Кажы,цi ты хочаш прычыны
Язык развязаць табе дрэнны?
Глядзела у вочы Алена;
- Скажу табе, карнiк пракляты,
Дарога ад гэтай вось хаты
Цябе завядзе у балота,
На смерць тваю глянуць ахвота.
- Маучаць, партызанка дурная,
Табе будзе кара другая,
Дзяцей тваiх спалiм у хаце,
Дзе будзе шукаць iх, гукацi?
Малых павялi у хацiнку.
Крычала дачушка Галiнка:
- Матулечка, родная мацi,
Даруй ты сваему дзiцяцi,
Што дрэнна цябе разумела
I быць паслухмянай не умела.
Мiхась, сын старэйшы, дзяучынку,
Да сэрца усе горне Галiнку,
Сястрычак усiх абдымае
I плач iх апошнi спыняе:
- Цiшэй, мае зоркi, маучыце,
На мацi сваю паглядзiце,
Не здрадзiць прад смерццю Айчыне,
Яна за нас, кветачкi, гiне.
Балюча ад слоу тых Алене,
Рашуча яна у iмгненне
Заходзiць у родную хату…
Услед ей стралялi салдаты…
З запалкамi немец пракляты
Iдзе да Аленiнай хаты,
Каб здзейснiць намер свой паганы,
Ад здзекау ен быццам бы п*яны.
Як свечка успыхнула хата,
Было тут фашыстау багата,
Бы коршакi ураз наляцелi
I смерцi маленькiм хацелi.
Стагнала зямля,галасiла
I лiтасцi у Бога прасiла,
А зорачкi у небе крычалi,
Ды сэрцы фашыстау маучалi.
Халодныя вочы глядзелi,
Як дзецi у хаце гарэлi,
Бы жаль iм зусiм невядомы.
Стаялi яны нерухома…
Агонь аблiзау ужо стрэхi,
Над вескай фашысцкiя брэхi
I смех iх паганы праплыу,
Шакал, быццам, тут галасiу.
Васьмера у хаце згарэлi...
Цi жыць яны усе не хацелi?
Хацелi..Але гэтым катам
Усе беларускiя хаты
Устануць,да помсты усе пойдуць
I ворагi смерць сваю знойдуць.
Мацьвею зязюлечка куе,
Што плач яго дзетачак чуе,
А ветрык здалеку прыносiць
I сэрца Мацьвея галосiць,
Душа яго плача ад страты
I рвецца да помсты, к гарматам.
Ляцяць пад адхон эшалоны,
Чырвоным стау лес той зялены,
Зямля стала чорна-чырвонай
За дзетак яго, за Алену…
На месцы Аленiнай хаты
Паставiлi з бронзы салдаты
У белай хустынцы жанчыну,
Шасцера дачушак i сына.
Глядзяць на iх людзi i плачуць,
Бо боль у вачах iх усе бачаць
I ведаюць усе у цэлым свеце:
Аддалi жыцце за iх дзецi !